نشریه جنگل و مرتع
پیاپی 70 (بهار 1385)

سالی که در آن قرار داریم، از آن رو که هم به پیشنهاد دبیر کل سازمان ملل متحد، نام «بیابان و بیابان زایی» را بر پیشانی اش دارد و هم نخستین سال اجرای برنامه ی اقدام ملی مقابله با بیابان زایی و کاهش اثرات خشکسالی در ایران محسوب می شود، از دو منظر ملی و بین المللی واجد اهمیتی کم نظیر است. هر چند بیابان زایی را سومین چالش پیش روی بشر در هزاره ی سوم لقب داده اند، اما به جرات می توان ادعا کرد که بیش از هر عامل مستقل مخرب و کاهنده ی دیگری مقبول ترین آرمان زمانه ی معاصر یعنی توسعه پایدار را با چالشی جدی مواجه ساخته و شعارهای دولتی دستیابی به آن را به سخره گرفته است...

در شماره های (44) و (45) مجله جنگل و مرتع، 31 پایه از درختان کهنسال این استان شرح داده شد. با بررسی جامعی که در استان صورت گرفت، پایه های کهنسال جالب دیگری نیز شناسایی شدند. بیشتر درختان کهنسالی که در این شماره معرفی می شوند در منطقه جنگلی بازفت واقع شده اند. دو درخت کهنسال نیز مربوط به منطقه اردل است. با معرفی این درختان، شناسایی درختان کهنسال این استان کامل شده و امید است کتاب آن بزودی چاپ و منتشر گردد...

مدیریت صحیح جهت پایداری وضعیت اکولوژیکی در عرصه های منابع طبیعی در مرحله نخست منوط به تعیین صحیح نوع کاربری اراضی با توجه به شرایط بوم شناختی (اکولوژیکی) و توان اکولوژیکی آنها است. در تعیین کاربری مرتع، چنانچه به عوامل شایستگی برای چرای دام (عوامل خاک، پوشش گیاهی و...) توجه نشود، اولین گام در جهت تخریب سرزمین برداشته شده است که برخی خسارات ناشی از این تخریب (بیابانزدائی) مانند انهدام تنوع زیستی، جبران ناپذیر و غیرقابل بازگشت است...

بیش از 30% از سطح زمین را مناطق بیابانی تشکیل می دهد. طبق تعریف بیابان به مناطقی اطلاق می شود که به دلیل سرما و یا خشکی بیش از حد، فاقد پوشش گیاهی باشد. شرایط اقلیمی مانند کمبود آب، تابش شدید آفتاب، پراکنش بارندگی و وجود تبخیر بیش از نزولات جوی مهمترین عوامل بیابانزایی محسوب می گردند. خاک های مناطق بیابانی غالبا از نوع خاک های تکامل نیافته می باشند که از جهت حاصل خیزی بسیار ضعیف می باشند. پوشش گیاهی در مناطق بیابانی بیشتر از نوع پوشش های بوته ای و درختچه ای است...

برای مطالعه فرسایش بادی منطقه، اندازه گیری هایی جزیی از حمل ذره خاک و توزیع عمودی ذرات خاک فرسایش یافته مورد نیاز است. اهداف این مطالعه عبارت بودند از: 1- کمی نمودن جرم خاک متحرک ناشی از وزش باد از یک نقطه ثابت در طی دوره های زمانی معین 2- تعیین کردن توزیع عمودی رسوب فرسایش یافته بادی با ارتفاع. براساس این اهداف، یک منطقه در شرق اصفهان جهت مطالعه صحرایی انتخاب گردید. مواد حمل شده به وسیله باد با یک گیرنده رسوب از نوع BSNE جمع آوری شدند...

کانون های بحرانی فرسایش بادی استان ایلام که کلا در شهرستان دهلران واقع شده است معادل 140081 هکتار است که 6/24 درصد مساحت شهرستان را شامل می شود. عوامل اصلی بیابان زا در این شهرستان شامل عوامل طبیعی و انسانی است. مهمترین عامل انسانی پس از چرای مفرط خارج از ظرفیت عرصه ها، واگذاری 60 مورد و به مساحت 18543 هکتار از اراضی در قالب تعاونی ها جهت کار کشاورزی که بعضا با کمبود آب نیز مواجه هستند و یکی از عوامل اصلی فرسایش بادی است چراکه بیشتر این اراضی به جهت کمبود آب به عنوان کشت دیم مورد استفاده قرار می گیرند و با از بین رفتن پوشش گیاهی بومی، منطقه در معرض فرسایش بادی قرار می گیرد...

یکی از مهمترین عامل های طبیعی بیان زایی پدیده های مختلف زمین شناسی می باشد که ریشه ای عمیق و تاریخی دور و گذشته ای طولانی دارد و تنها با شناخت دقیق این پدیده ها از طریق شناخت شرایط زمین شناسی، ژئومرفولوژی ساختمانی و جغرافیایی و سنگ شناسی می باشد که می تواند پتانسیل اصلی بیابانزایی منطقه روشن شود. با توجه به وسعت رخنمون سازندهای تبخیری و شور در کشور به خصوص گستره تاثیرات آنها بر روی آب و خاک مناطق مختلف، لزوم توجه جدی به شناخت این محدودیت ها با انجام مطالعات دقیق قبل از اجرای پروژه ها ضروری است...

پدیده بیابان زایی با مشکلات ناشی از آن بیشترین نمود عینی خود را بر خاک به جا می گذارد. بنابراین اگر به طریقی بتوان تغییرات ایجاد شده در خاک را مورد ارزیابی قرار داد، شدت بیابانی شدن منطقه مشخص می شود. در این تحقیق شاخص های Ec، عمق خاک، بافت و میزان سنگریزه عمقی برای بررسی معیار خاک جهت ارزیابی شدت بیابان زایی پیشنهاد شده است و عرصه هایی در استان قم با وضعیت های مختلف از لحاظ بیابانی شدن شامل عرصه سلیمان با خطر بیابانی شدن کم، گازران عرصه در معرض خطر بیابانی شدن و حسین آباد میش مست به عنوان عرصه بیابانی انتخاب شدند...